Głównym ośrodkiem oświatowym, naukowym i kulturalnym opisywanego regionu jest Warszawa. Ważnymi ośrodkami są również miasta wojewódzkie: Płock, Ciechanów i Ostrołęka, a także Pułtusk. Tam znajdują się siedziby wyższych uczelni, także filie uczelni z innych ośrodków akademickich. Najwięcej szkół wyższych państwowych i prywatnych jest w Warszawie, największa prywatna uczelnia w Polsce znajduje się w Pułtusku.
Placówki naukowe zlokalizowane są głównie w ośrodkach akademickich. Poza nimi funkcjonują w miejscowościach, w których uczelnie mają swoje placówki badawcze, a także w Kampinoskim Parku Narodowym i w parkach krajobrazowych. Placówki naukowe mają towarzystwa regionalne działające praktycznie w każdym większym mieście.
Wśród muzeów ogromem zbiorów wyróżnia się Muzeum Narodowe w Warszawie. Zabytkowe wnętrza i zbiory pokazują Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum – Łazienki Królewskie i Muzeum Wilanów. Na opisywanym terenie jest kilkadziesiąt innych placówek muzealnych. Wśród muzeów historycznych wyróżniają się: Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie, Muzeum Juszkiewiczów w Mławie. Wśród muzeów biograficznych najpopularniejsze są: Muzeum – Dworek F. Chopina w Żelazowej Woli i Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. Warte uwagi są także muzea: Pozytywizmu w Gołotczyźnie, Nałkowskich w Wołominie, J. Iwaszkiewicza w Stawisku. Ważne miejsce zajmują: Muzeum Literatury w Warszawie i Muzeum Mazowieckie w Płocku. Ciekawe zbiory posiadają: Muzeum Diecezjalne w Płocku, Muzeum Okręgowe w Ciechanowie, Muzeum Okręgowe w Ostrołęce. Na uwagę zasługują: Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Pruszkowie, Muzeum Misyjne w Czerwińsku, Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie, Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu, Społeczne Muzeum Pożarnictwa w Lidzbarku, Muzeum Motoryzacji w Otrębusach i Muzeum Puszczy Kampinoskiej w Granicy. Warszawa i Płock są siedzibami teatrów zawodowych. Teatry amatorskie działają m.in. w Otwocku i Broniszach.