MŁAWA – 1. Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej 2. Muzeum Juszkiewiczów 3. Ratusz 4. Kościół famy Świętej Trójcy 5. Pomnik św. Wojciecha 6. Drewniany spichlerz „Letewetówka” 7. Kaplica św. Wawrzyńca 8. Kopiec upamiętniający powstańców 1863 r. 9. Liceum Ogólnokształcące im. S. Wyspiańskiego
Miasto na terenie Wzniesień Mławskich, nad rzeką Mławką, ok. 30500 mieszk. Siedziba urzędu gminy miejskiej. Od 1999 r. miasto powiatowe. Węzeł drogowy (duża stacja kolejowa na linii Warszawa-Gdańsk), ośrodek przemysłowy (mleczarnia Friesland, zakłady mięsne, fabryka obuwia, montownia telewizorów Curtis). Działają tu Towarzystwo Miłośników Ziemi Mławskiej i 3 placówki muzealne.
Miasto założone w 1429 r. na tzw. surowym korzeniu, ok. 5 km na płd. wsch. od istniejącej wcześniej (przed 1413 r.) osady. Prawa miejskie zostały ustanowione przywilejem wydanym przez rządzących wtedy wspólnie synów księcia mazowieckiego Siemowita IV: Siemowita V, Kazimierza II i Władysława I. Nadane przywileje umożliwiały posiadanie wagi i postrzygalni sukna. Miasto było ważnym w tej części Mazowsza ośrodkiem granicznym z komorą celną. W XV-XVI w. słynęło z rzemiosła i z handlu drewnem, bydłem, końmi, woskiem i miodem. W 1435 r. na mocy traktatu polsko–krzyżackiego z Brześcia Kujawskiego ustanowiono w Mławie siedzibę sądu nadgranicznego do rozstrzygania skarg obu stron. Zapewne od 1495 r. siedziba starostwa niegrodowego. W 1 poł. XVII w. była jednym z większych miast Mazowsza i liczyła ok. 2500 mieszk. W tym okresie słynęła także z produkcji piwa. W czasie najazdu szwedzkiego Mława została zniszczona, co zapoczątkowało długi okres regresu. W 1764 r. miasto stało się siedzibą starostwa grodowego. W 1793 r. odbył się tu sejmik wojewódzki jako że miasto było jedynym wolnym od wojsk pruskich. Od 1795 r. znalazło się w zaborze pruskim. W 1806 r. w rejonie miasta doszło do bitwy wojsk pruskich, dowodzonych przez gen. Kalla, z wojskami francuskimi, na czele których stał gen. Marchaud. W latach 1807-15 miasto w Księstwie Warszawskim. W 1812 r. przez Mławę przechodziły ponownie wojska francuskie. W latach 1815-1918 Mława została włączona do Królestwa Polskiego.
Dzięki usytuowaniu tu oraz w pobliskim Pepłówku komór celnych, miasto ożywiło się gospodarczo. Powstały cegielnie, garbarnie, młyny, olejarnie, browar, wytwórnie octu i mydła. W 1856 r. w mieście otwarto ufundowany przez społeczeństwo szpital św. Wojciecha. W tym samym roku zbudowano synagogę. W 1856 wybudowano trakt bity (utwardzony) z Mławy do Nidzicy (przedłużony później do Królewca). W 1870 r. ludność niemiecka zbudowała zbór ewangelicki, a w 1879 r. władze carskie postawiły cerkiew prawosławną. W 1877 r. uruchomiono tzw. nadwiślańską linię kolejową do Warszawy.
19 sierpnia 1887 r. Mławę odwiedził pisarz Bolesław Prus, by stąd oglądać zaćmienie słońca, które to miało swój odpowiednik literacki w przedstawieniu egipskiego zaćmienia słońca opisanego w „Faraonie”.
Na przełomie XIX i XX w. miasto stało się centrum kulturalnym i gospodarczym płn. Mazowsza. Liczba mieszk. z 2200 w 1825 r. wzrosła do 17 500 w 1910 r. Na pocz. I wojny światowej Mława została poważnie zniszczona.
W 1915 r. uzyskała połączenie kolejką wąskotorową (o rozstawie osi 600 mm, zmienionym w 1961 r. na 750 mm) z Przasnyszem (obecnie tylko kursy towarowe i turystyczne). Kolejka została przez Niemców zbudowana w niecałe 3 miesiące dla celów strategicznych.