DZIEJE I WSPÓŁCZESNE OBLICZE MIASTA.
Najstarsze znane osadnictwo na terenie zajmowanym dzisiaj przez Warszawę pojawiło się ok. 10000 lat p.n.e. w końcowym okresie ostatniego zlodowacenia, kiedy to tę część Mazowsza pokrywała tundra. Wędrowali wówczas tzw. łowcy reniferów. Od 9000-6000 lat p.n.e. przybywały w to miejsce plemiona myśliwych i rybaków. Później zwłaszcza w epoce kamienia pojawiały się plemiona zajmujące się także gospodarką wytwórczą. Z tego okresu pochodzą odnalezione cmentarzyska i pojedyncze groby.
Dość licznie teren Warszawy zamieszkany był w epoce brązu, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne przedmiotów z brązu.
W początkach naszej ery pojawiali się tu przybysze z Pomorza, a także Goci. Najstarszym stałym miejscem osadniczym na terenie Warszawy było grodzisko usytuowane na Starym Bródnie po prawej stronie Wisły. Datowane jest na X-XI w. Następnymi były Solec (wzmiankowany już w X w. jako siedziba książęcej komory celnej) i Kamion (wzmiankowany w 1065 r.) położone w pobliżu przeprawy przez Wisłę po jej obydwu stronach. Później powstawały kolejne stałe ośrodki osadnicze, m.in. gródek (teren Ogrodu Botanicznego) i osada Jazdów. W 1262 r. gródek w Jazdowie został złupiony przez Litwinów. Zginął wtedy książę czerski Siemowit I, a jego syn – Konrad II został porwany. W 1282 r. Jazdów został ponownie złupiony, tym razem przez księcia płockiego Bolesława II (brata Konrada II). Prawdopodobnie wtedy książę Konrad II, władca Mazowsza Czerskiego, przeniósł gród i osadę ok. 3 km na płn. Na terenie dzisiejszego Starego Miasta powstały gródek (w miejscu Zamku Królewskiego) i osada Warszawa. Osada rozwinęła się w miejscu najłatwiejszego przejścia przez Wisłę na skrzyżowaniu szlaków handlowych: drogowych ze Śląska na Litwę oraz biegnącego wzdłuż Wisły – z Rusi Halickiej na Pomorze, a także wodnego prowadzącego z Małopolski na Pomorze (ważnego ze względu na spławianie nim soli). Od poł. XIII w., w związku z rozwojem miast na Pomorzu: Torunia, Chełmna, Elbląga i Gdańska zaczęła wzrastać handlowa rola Wisły.
Dokładna data lokacji Warszawy nie jest znana. Tradycyjnie przypisuje się to Konradowi II prawdopodobnie między 1286 a 1289 r. Niektórzy sądzą, że zrobił to po zjednoczeniu Mazowsza książę Bolesław II zapewne w 1294 r. W 1307 r. w Warszawie istniały: kasztelania, zamek, mury obronne i 2 kościoły. Miasto często odwiedzali książęta mazowieccy. O randze Warszawy świadczy fakt przeprowadzenia tu w obecności legatów papieża w latach 1338-1339 procesu pomiędzy królem Kazimierzem Wielkim a zakonem krzyżackim o ziemię chełmińską i dobrzyńską. Książę Siemowit III w latach 1352-54 ufundował klasztor Augustianów sprowadzonych z Czech (kościół św. Marcina). W 1378 r. książę Janusz I Starszy ufundował kościół św. Ducha i szpital. Miasto rządziło się prawem chełmińskim. W latach 1379-89 zbudowano mury miejskie od strony Wisły i połączono je z zamkiem oraz przebudowano zamek (w większej części drewniany). W 1398 r. książę Janusz I Starszy przeniósł kolegiatę z Czerska do Warszawy (kościół św. Jana Chrzciciela). W 1406 r. nastąpiła jej erekcja.