Szlak nekropolii warszawskich

Cmentarz komunalny – ul. Powązkowska – cmentarz Powązkowski – ul. Tatarska – Muzułmański Cmentarz Tatarski – ul. Jana Ostroroga – ul. Młynarska – Muzułmański Cmentarz Kaukaski – cmentarz ewangelicko-augsburski – ul. Żytnia – cmentarz ewangelicko-reformowany – ul. Edwarda Gibalskiego – ul. Okopowa – cmentarz żydowski

Trasa umożliwia zwiedzenie kilku z ponad 40 warszawskich cmentarzy, na których spoczywa wielu ludzi zasłużonych dla Warszawy, znanych w Polsce i na świecie, na których jest wiele wartościowych artystycznie nagrobków. Trasa ma długość blisko 5 km, jednak ze względu na czasochłonność zwiedzania poszczególnych cmentarzy należy podzielić ją na kilka etapów.

Spacer rozpoczynamy przed głównym wejściem na cmentarz komunalny – Powązki (dawniej wojskowy). Założony został w 1912 r. jako prawosławny cmentarz garnizonowy przeznaczony dla zmarłych żołnierzy rosyjskich. W 1915 r. chowano tu także zmarłych w szpitalach warszawskich. W okresie międzywojennym teren cmentarza został powiększony do 16,5 ha. Wytyczono wówczas aleję główną i cały teren podzielono na kwatery. W 1921 r. na cmentarz przenoszono poległych w czasie I wojny światowej i w czasie wojny 1920 r. Później założono tu kwaterę uczestników powstania styczniowego. W czasie II wojny światowej chowano tu obrońców miasta we wrześniu 1939 r., uczestników ugrupowań konspiracyjnych, a od 1941 r. także żołnierzy niemieckich. W 1945 r. przenoszono tu prochy żołnierzy WP oraz powstańców warszawskich z wyjątkowo licznych mogił na terenie miasta. W 1945 r. cmentarz oddano pod zarząd wojska, od płd. wsch. założony został nowy cmentarz miejski dla ludności cywilnej. W 1964 r. obydwa cmentarza o powierzchni 24,3 ha przejęło miasto i utworzyło wspólny cmentarz komunalny. Obiekt został przekomponowany, kwatery uporządkowane, a z części alei głównej utworzono Aleję Zasłużonych. Na cmentarzu tym pochowani są m.in. działacze partyjni i państwowi z czasu PRL-u: Bolesław Bierut, Władysław Gomułka i Aleksander Zawadzki, generałowie: Karol Świerczewski, Tadeusz Kutrzeba, Wiktor Thommee, naukowcy: Oskar Lange, ludzie kultury i sztuki: Władysłąw Broniewski, Xawery Dunikowski, Julian Tuwim, Konstanty Ildefons Gałczyński, Leon Schiller i Tadeusz Łomnicki. W wydzielonych kwaterach spoczywają żołnierze polscy polegli we wrześniu 1939 r., żołnierze polscy polegli na Pradze w 1944 r., powstańcy warszawscy w podziale na główne ugrupowania.