Drobin –

Miasto na Wysoczyźnie Płońskiej. Siedziba urzędu gminy. Ok. 3100 mieszk.

Wzmiankowana w XIV w. jako Drobnino. W lipcu 1410 r. zatrzymały się na postój główne siły polsko-litewsko-ruskie pod wodzą króla Władysława Jagiełły uczestniczące w wyprawie na Krzyżaków. W poł. XV w. (wg innych źródeł w 1511 r.) nadane zostały prawa miejskie, po czym nastąpił trwający do połowy XVII w. okres rozkwitu. W 1863 r. w Drobinie i okolicy aktywna działalność oddziałów powstańczych. W 1869 r. nastąpiła utrata praw miejskich. Lekkie ożywienie gospodarcze nastąpiło na przełomie XIX i XX w. W czasie I wojny światowej w pobliżu Drobina miały miejsce walki oddziałów rosyjskich z niemieckimi. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 15 sierpnia 1920 r. pod Drobinem oddział polski składający się z 8 samochodów pancernych stoczył dwugodzinny bój ze 157 i 158 pułkami bolszewickimi. W czasie II wojny światowej hitlerowcy dokonali eksterminacji całej ludności żydowskiej zamieszkałej w Drobinie. Utworzyli też obóz pracy karnej dla ok. 200 więźniów. W 1994 r. Drobin odzyskał prawa miejskie. Z Drobina pochodzili Wojciech Kryski (ok. 1530-62) – poseł i zręczny dyplomata króla Zygmunta Augusta, jeden z bohaterów „Dworzanina” Łukasza Górnickiego, a także Feliks Kryski (1562-1618) – pisarz i dyplomata na dworze króla Zygmunta III Wazy.

Zachował się układ urbanistyczny z dużym prostokątnym rynkiem.

Kościół par. pw. Matki Boskiej Różańcowej i św. Stanisława Biskupa, murowany z cegły, zbudowany około 1477 r., przebudowany ok. 1780 r. (m.in. rozbiórka wieży), halowy, gotycko–neobarokowy. Po prawej stronie prezbiterium znajduje się dwukondygnacyjny, potrójny renesansowy nagrobek Pawła Kryskiego, jego żony Anny ze Szreńskich i ich syna Wojciecha – posła króla Zygmunta Augusta. Jest to najwcześniejszy w Polsce potrójny nagrobek z dwiema siedzącymi postaciami rodziców umieszczonymi we wnękach i leżącą postacią zmarłego syna. Postacie te nawiązują do niektórych rzeźb Michała Anioła. Po lewej stronie prezbiterium barokowy nagrobek Stanisława Kryskiego, jego żony Małgorzaty z Uchańskich i ich syna Piotra. W ołtarzu głównym obraz przedstawiający św. Stanisława (238 na 153 cm) namalowany przez Wojciecha Gersona w 1894 r., przesłonięty obrazem Matki Boskiej Różańcowej. Wewnątrz także obrazy innych malarzy warszawskich z końca XIX w.: Kazimierza Alchimowieża (Serce Jezusa), Xawerego Pillatiego (św. Antoni z Padwy) i Henryka Piątkowskiego (Święta Trójca). Obok kościoła murowana dzwonnica z końca XIX w.

Na cmentarzu rzymskokatolickim murowana kaplica cmentarna z końca XIX w., grób żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r.

Cmentarz żydowski, ul. Sierpecka 54. Ogrodzony, zaniedbany, zachowane nieliczne nagrobki.

Murowany zajazd z 2 poł. XIX w.

Drewniany dwór z 1 poł. XIX w. usytuowany na płd. od rynku, otoczony pozostałościami parku krajobrazowego z aleją jesionową.

Wiatrak koźlak z ok. 1900 r.

Na budynku remizy strażackiej tablica upamiętniająca funkcjonujący tu w latach 1940-43 obóz pracy, przez który przeszło blisko 7000 osób.